เรื่องของสุขภาพเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามอย่างเด็ดขาด เพราะหนึ่งในปัจจัยหลักที่จะทำให้เรามีชีวิตได้อย่างปกติสุข ก็คือเรื่องของสุขภาพนั่นเอง หากสุขภาพทั้งกายและจิตไม่แข็งแรง ก็จะส่งผลต่อการใช้ชีวิตที่ผิดแผกจากธรรมดาไปด้วย ความรู้สึกเจ็บป่วย ไม่สบาย ร่างกายทรุดโทรม ย่อมไม่ส่งผลดีต่อผู้เป็นเจ้าของร่างกาย เราแทบจะหาความสุขกายสบายใจไม่ได้เลย ถ้าสุขภาพร่างกายของเรามีแต่โรคภัยรุมเร้า
อย่างไรก็ดี การที่คนเราจะอยู่ได้โดยปราศจากโรคภัยไข้เจ็บนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย สุขภาพที่ดีใช่ว่าอยู่เฉย ๆ แล้วจะได้มา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมยุคใหม่ที่การดำเนินชีวิตในแต่ละวันบีบรัดให้คนเรามีเวลาดูแลตัวเองได้น้อยลง ต้องปล่อยปละละเลยหลายสิ่งหลายอย่างให้การควบคุมมากขึ้นเพื่อที่จะแข่งกับเวลาให้ทัน ทำให้เรื่องของสุขภาพก็มักจะเป็นเรื่องหลัง ๆ เสมอที่คนจะให้ความสนใจ ขาดการออกกำลังกาย กินแต่อาหารที่ไม่มีประโยชน์เพราะต้องเน้นกินเสร็จเร็วและแค่อิ่มท้องเป็นพอ นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอและไม่เป็นเวลา ทำเอานาฬิกาชีวิตแปรปรวนตามไปด้วย หรือแม้แต่การหมกมุ่นอยู่กับหน้าที่ความรับผิดชอบจนหลงลืมที่จะออกไปหาความสุขให้ชีวิต ทุกวันนี้งานหนักจึงฆ่าคนได้
การที่เราปล่อยปละละเลยเรื่องของการดูแลสุขภาพ ทำให้ร่างกายของเราทรุดโทรมและเสื่อมสภาพเร็วเกินวัยอันควร มีอาการเจ็บป่วยได้ง่าย จุดเริ่มต้นที่เจ็บป่วยออด ๆ แอด ๆ มักนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เลวร้าย คือโรคประจำตัวต่าง ๆ ที่พากันรุมเร้าจนยากที่จะรักษา ดังนั้น การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคจึงเป็นสิ่งที่ทั้งตัวเราเองและภาครัฐต้องเข้ามาจัดการให้เป็นสวัสดิการ เพราะการที่แรงงานเจ็บป่วย ย่อมทำให้ประเทศชาติขาดแรงงานสุขภาพดีในการขับเคลื่อนประเทศ แทนที่จะมีคนทำงานจ่ายภาษี กลับต้องหมดงบประมาณหมดไปกับการรักษาผู้ป่วย ภาครัฐจึงพยายามเน้นไปที่การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคมากกว่าการรักษา โดยเฉพาะการตรวจคัดกรองที่ยิ่งรู้เร็วก็ยิ่งดี
สปสช. หรือสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จึงได้มี สิทธิสุขภาพดีป้องกันโรค ให้กับประชาชนชาวไทยทุกคน โดยคนไทยทุกคน ทุกสิทธิการรักษา จะสามารถรับบริการสร้างเสริมสุขภาพป้องกันโรคได้ หลังจากที่ได้ข้อยุติทางกฎหมายตามมาตรา 5 และมาตรา 18 (14) แห่งพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 มีข้อสรุปยืนยันชัดเจนว่า บริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค สามารถใช้เงินจากกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ไปสนับสนุนการจัดบริการให้แก่คนไทยทุกคนได้รับอย่างทั่วถึงและเท่าเทียมกัน
ดังนั้น สิทธิสุขภาพดีป้องกันโรค จึงมอบให้กับคนไทยทุกคน ทุกสิทธิหลักประกันสุขภาพ ทั้งสิทธิบัตรทอง 30 บาท สิทธิของผู้ประกันตนในระบบประกันสังคม สิทธิตามสวัสดิการข้าราชการ รัฐวิสาหกิจ พนักงานส่วนท้องถิ่น หรือสิทธิอะไรก็ตาม ขอแค่คุณเป็นคนไทย สามารถเข้าถึงบริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค โดยสิทธินี้จะเป็นสิทธิประโยชน์ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพ อัตราป่วย/อัตราตายที่เป็นภาระโรคของประเทศและส่งเสริมสุขภาพแม่และเด็ก บรรลุเป้าประสงค์ที่ต้องการให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีและลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพของครัวเรือน
และนับจากนี้ หน่วยบริการต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นโรงพยาบาล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล คลินิกชุมชนอบอุ่น โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วม หรือหน่วยบริการสาธารณสุขอื่น ๆ ในระบบหลักประกันสุขภาพ ก็พร้อมบริการให้แก่คนไทยทุกคน ในการใช้สิทธิสุขภาพดีป้องกันโรค
ขอบเขตของบริการสร้างเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
- การตรวจคัดกรองสุขภาพเพื่อค้นหาภาวะเสี่ยงต่อการเสียสุขภาพ และศักยภาพที่เอื้ออำนวยต่อการสร้างเสริมสุขภาพ
- การส่งเสริมปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การให้คำปรึกษาแนะนำ การให้ความรู้ และการสาธิตเพื่อสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
- การสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน การใช้ยา และการทำหัตถการเพื่อสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
ทั้งนี้ ไม่รวมถึงการเฝ้าระวังโรคและการป้องกันไม่ให้ผู้ที่ป่วยมีอาการแทรกซ้อนหรือการชะลอความรุนแรงของการป่วย โดยให้ถือว่าบริการดังกล่าวเป็นกิจกรรมด้านการรักษาพยาบาล
กลุ่มการบริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคทุกกลุ่มวัย เพื่อสุขภาพอนามัยที่ดี
กลุ่มหญิงตั้งครรภ์และหลังคลอด
- ทดสอบการตั้งครรภ์
- ตรวจครรภ์และประเมินความเสี่ยง
- ตรวจครรภ์ด้วยอัลตราซาวด์
- ตรวจเลือดคัดกรองภาวะซีด ซิฟิลิส เอชไอวี ตับอักเสบบี ธาลัสซีเมียและดาวน์
- ตรวจปัสสาวะ
- ฉีดวัคซีนคอตีบ บาดทะยักและวัคซีนไข้หวัดใหญ่
- ให้ยาบำรุงเสริมธาตุเหล็ก โฟลิกและไอโอดีน
- การให้ยาต้านไวรัสเอชไอวีเพื่อป้องกันการติดเชื้อจากแม่สู่ลูก
- ตรวจช่องปากและฟัน ขัดและทำความสะอาดฟันรวมถึงการขูดหินน้ำลาย
- ประเมินสุขภาพจิต
- ตรวจหลังคลอดและคุมกำเนิด
- ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สมุดบันทึกสุขภาพ
- การคัดกรองธาลัสซีเมีย รวมทั้งการคัดกรองธาลัสซีเมียในคู่ของหญิงตั้งครรภ์
กลุ่มเด็กเล็ก อายุ 0-5 ปี
- ฉีดวัคซีนป้องกันวัณโรค ตับอักเสบบี บาดทะยัก คอตีบ ไอกรน โปลิโอ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ อุจจาระร่วงจากเชื้อไวรัสโรต้า หัด หัดเยอรมัน คางทูม ไข้หวัดใหญ่และไข้สมองอักเสบเจอี
- ตรวจเลือดคัดกรองภาวะพร่องไทรอยด์ (โรคเอ๋อ) โรคฟีนิลคีโตนูเรีย และโรคทางพันธุกรรมเมตาบอลิกภาวะซีดการติดเชื้อเอไอวี
- ตรวจคัดกรองการได้ยิน
- ชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูงเพื่อติดตามการเจริญเติบโต
- ตรวจคัดกรองพัฒนาการ
- ตรวจคัดกรองวัณโรค (กลุ่มเสี่ยง)
- ตรวจช่องปากและฟัน เคลือบฟลูออไรด์
- การให้ยาไทรอกซินป้องกันภาวะพร่องไทรอยด์
- ยาบำรุงเสริมธาตุเหล็ก
- ยาต้านไวรัสเอชไอวี
- สมุดบันทึกสุขภาพ/บันทึกพัฒนาการ
- แว่นตาหากมีภาวะสายตาผิดปกติ
กลุ่มเด็กโตและวัยรุ่น อายุ 6-24 ปี
- ฉีดวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก
- ฉีดวัคซีนเอชพีวีป้องกันมะเร็งปากมดลูก (สำหรับนักเรียนหญิง ป.5)
- ชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูงเพื่อติดตามการเจริญเติบโต
- ตรวจเลือด คัดกรองภาวะซีด เอชไอวี
- ตรวจวัดความดันโลหิต
- ตรวจคัดกรองสายตาและการได้ยิน
- คัดกรองความเสี่ยงจากการสูบบุหรี่/สุรา/สารเสพติด
- ตรวจคัดกรองวัณโรค
- ตรวจช่องปากและฟัน เคลือบฟลูออไรด์และหลุมร่องฟัน
- การให้ยาบำรุงเสริมธาตุเหล็กและโฟลิก
- แว่นตาหากมีภาวะสายตาผิดปกติ (สำหรับอายุ 6-12 ปี หรือนักเรียน ป.1-ป.6)
- การป้องกันและแก้ไขการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นและการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ การคุมกำเนิด
- การให้คำปรึกษาแนะนำการป้องกันเอชไอวีหลังสัมผัส
กลุ่มผู้ใหญ่ อายุ 25-59 ปี
- ฉีดวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก
- ตรวจวัดความดันโลหิต
- ตรวจเลือดคัดกรองเบาหวาน เอชไอวี
- คัดกรองความเสี่ยงจากการสูบบุหรี่/สุรา/สารเสพติด
- คัดกรองปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ตรวจคัดกรองวัณโรค มะเร็งช่องปาก
- ตรวจคัดกรองการกลายพันธุ์ของยีนโรคมะเร็งเต้านม
- คัดกรองมะเร็งปากมดลูก
- ตรวจอุจจาระคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ (50-70 ปี)
- เคลือบฟลูออไรด์
- การให้ยาบำรุงเสริมธาตุเหล็กและโฟลิก
- การป้องกันและแก้ไขการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ การคุมกำเนิด ยาคุมกำเนิด
- การให้ความรู้ตรวจเต้านมด้วยตนเอง
- การให้คำปรึกษาแนะนำการป้องกันเอชไอวีหลังสัมผัส
กลุ่มผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป
- ฉีดวัคซีนคอตีบ บาดทะยัก
- ตรวจประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน (ADL)
- ตรวจวัดดัชนีมวลกาย ความดันโลหิต
- ตรวจเลือดคัดกรองเบาหวาน เอชไอวี
- คัดกรองปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง คัดกรองโรคซึมเศร้า
- การคัดกรองวัณโรค มะเร็งช่องปาก
- ตรวจคัดกรองการกลายพันธุ์ของยีนโรคมะเร็งเต้านม
- ตรวจอุจจาระคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ (50-70 ปี)
- การเคลือบฟลูออไรด์
- การให้ความรู้ออกกำลังกายและฝึกสมองป้องกันโรคสมองเสื่อม
- การให้ความรู้ตรวจเต้านมด้วยตนเอง
- การตรวจวัดความดันโลหิตด้วยตนเองที่บ้าน
- การให้คำปรึกษาแนะนำการป้องกันเอชไอวีหลังสัมผัส
นอกจากนี้ยังมีบริการสายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 และสายด่วนสุขภาพจิต 1323 สำหรับทุกกลุ่มวัยด้วย
ช่องทางการเช็กสิทธิประโยชน์สุขภาพดีป้องกันโรค
- PP Platform ของ สปสช. ppplatform.nhso.go.th (กรอกข้อมูลลงทะเบียนก่อนเข้าใช้งาน)
- ไลน์ของ สปสช. (ไลน์ไอดี @nhso) เลือกเมนู “เช็กสิทธิตรวจสุขภาพฟรี” ระบบจะนำไปสู่หน้า PP Platform
- แอปฯ เป๋าตัง เลือกกระเป๋าสุขภาพ จากนั้นไปที่ “สิทธิสุขภาพดีป้องกันโรค” ก็จะพบกับสิทธิประโยชน์ของฉัน หรือจะไปเลือกสิทธิอื่น ๆ จาก สปสช. ก็ได้ โดยเลือกช่วงวัยของตัวเอง ที่หน้าจอก็จะขึ้นสิทธิประโยชน์ที่เราได้รับขึ้นมา พร้อมกับหน่วยบริการที่ใช้ได้ใกล้กับตัวเอง
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
- สายด่วน สปสช. 1330
- ช่องทางออนไลน์
- ไลน์ สปสช. พิมพ์ไลน์ไอดี @nhso หรือคลิก https://lin.ee/zzn3pU6
- Facebook : สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ https://www.facebook.com/NHSO.Thailand
ข้อมูลจาก สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
