ในบรรดาโรคมะเร็งที่ร้ายแรงและพรากชีวิตผู้คนโดยไม่มีสัญญาณเตือนล่วงหน้า “มะเร็งเยื่อหุ้มปอด” ถือเป็นหนึ่งในโรคร้ายแรงที่ยากต่อการรักษาและมีอัตราการเสียชีวิตสูง ปัจจัยหลักที่นำไปสู่โรคร้ายนี้ คือการได้สัมผัสกับ “แร่ใยหิน” (Asbestos) อย่างไม่รู้ตัว แร่ใยหินเป็นเส้นใยแร่ธรรมชาติที่แบ่งออกเป็นหลายประเภท โดยเฉพาะกลุ่มแอมโฟไบล์ (Amosite, Crocidolite) ที่มีความเชื่อมโยงกับการเกิดมะเร็งเยื่อหุ้มปอดมากที่สุด เมื่อสูดดมเข้าไป ฝุ่นใยหินจะติดอยู่ในเยื่อหุ้มปอด กระตุ้นการอักเสบเรื้อรัง และส่งผลให้เซลล์เกิดการกลายพันธุ์ ซึ่งอาจนำไปสู่การพัฒนาเป็นมะเร็งในระยะยาว
ทำไมแร่ใยหินถึงอันตราย แม้ในปริมาณน้อย?
แร่ใยหินเคยถูกใช้แพร่หลายในวงการอุตสาหกรรมและก่อสร้าง เช่น กระเบื้องหลังคา แผ่นกันไฟ ผ้าเบรก และฉนวนกันความร้อน แต่เมื่อวัสดุเหล่านี้เสื่อมสภาพ ถูกตัด เจาะ ขัด หรือรื้อถอน จะปล่อย ฝุ่นใยหิน ที่มีขนาดเล็กมาก ลอยฟุ้งในอากาศและเข้าสู่ระบบหายใจได้ง่าย เส้นใยชนิด Crocidolite และ Amosite ซึ่งอยู่ในกลุ่มแอมโฟไบล์ มีลักษณะเรียวยาว ตรง และทนต่อการย่อยสลายในร่างกาย ทำให้สามารถฝังตัวในเยื่อหุ้มปอดได้นานหลายสิบปี และสร้างปฏิกิริยาอักเสบเรื้อรังได้อย่างต่อเนื่อง แม้ไม่ได้สัมผัสโดยตรง เพียงแค่ อยู่ใกล้อาคารเก่า หรือวัสดุที่มีแร่ใยหินโดยไม่มีการป้องกัน ก็สามารถรับเส้นใยเข้าร่างกายได้
สังเกตอาการด่วน! คุณอยู่ในกลุ่มเสี่ยงมะเร็งเยื่อหุ้มปอดหรือไม่
ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักไม่รู้ตัวว่าตนเองสัมผัสแร่ใยหิน เพราะโรคนี้มีระยะฟักตัวนาน 20-50 ปี และแสดงอาการเมื่อเข้าสู่ระยะลุกลามแล้ว อาการที่พบบ่อย ได้แก่ เจ็บหน้าอกลึก ๆ แบบเรื้อรัง, หายใจติดขัด หายใจไม่อิ่ม, น้ำหนักลดผิดปกติ, ไอเรื้อรัง หรือมีเสียงแหบ, เหนื่อยง่ายกว่าปกติ บางรายมีไข้ต่ำเรื้อรังหรือมีของเหลวในโพรงเยื่อหุ้มปอด เมื่อพบว่ามีอาการผิดปกติดังกล่าว ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อให้แพทย์ประเมินอาการ สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยง เช่น ทำงานอยู่ในอุตสาหกรรมวัสดุก่อสร้าง ผ้าเบรก ฯลฯ ที่ใช้แร่ใยหิน ควรแจ้งให้แพทย์ทราบอย่างชัดเจนว่ามีประวัติสัมผัสกับแร่ใยหินมายาวนานแค่ไหน
วิธีป้องกันและดูแลตัวเองให้ห่างไกลจากมะเร็งเยื่อหุ้มปอด
การป้องกันคือหัวใจสำคัญ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงจาก แร่ใยหิน และฝุ่นใยหิน ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสวัสดุที่มีแร่ใยหินโดยตรง หากจำเป็นควรสวมหน้ากากกรองฝุ่นระดับ P100
- เลือกใช้ วัสดุก่อสร้างปราศจากแร่ใยหิน โดยสอบถามผู้จำหน่าย หรือเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีฉลาก “Non-Asbestos”
- หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้พื้นที่รื้อถอนอาคารที่ไม่มีมาตรการควบคุมฝุ่นใยหิน
- หากสงสัยว่ามีฝุ่นใยหินติดตัว ให้รีบเปลี่ยนเสื้อผ้าและล้างร่างกายทันที
- ตรวจสอบบ้าน โรงเรียน หรือสถานที่ทำงาน โดยเฉพาะอาคารเก่ากว่า 30 ปี ว่าใช้วัสดุประเภทใดในการก่อสร้าง หากรื้อถอนหรือซ่อมแซม ควรอยู่ในการดูแลของผู้เชี่ยวชาญ
- หากมีอาการผิดปกติทางเดินหายใจควรพบแพทย์ทันที และแจ้งประวัติการสัมผัสแร่ใยหิน
“มะเร็งเยื่อหุ้มปอด” อาจรักษายาก…แต่เราทุกคนช่วยกันป้องกันได้ตั้งแต่วันนี้
แม้โรคมะเร็งเยื่อหุ้มปอดจะรักษาได้ยาก แต่สามารถป้องกันได้ด้วยการตัดวงจรความเสี่ยงที่ต้นเหตุ ทุกคนในสังคม ไม่ว่าจะเป็นผู้ผลิตวัสดุ ผู้ประกอบการก่อสร้าง เจ้าของบ้าน หรือหน่วยงานรัฐ ต่างสามารถมีบทบาทร่วมกันในการ ส่งเสริมการใช้วัสดุก่อสร้างปราศจากแร่ใยหิน และให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับภัยเงียบจากฝุ่นใยหิน
เพราะสุขภาพของคุณและคนที่คุณรัก เริ่มต้นจากความรู้ ความเข้าใจ และการเลือกใช้วัสดุก่อสร้างที่ปลอดภัยตั้งแต่วันนี้
