Power bank (พาวเวอร์แบงก์) หรือแบตเตอรี่สำรอง ถือได้ว่าเป็นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อย่างหนึ่งที่หลายคนรู้สึกว่าเป็นของจำเป็นที่ต้องมีพกติดตัวติดกระเป๋าไว้เสมอเมื่อออกจากบ้านในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลาที่ต้องเดินทางไกล ๆ เดินทางข้ามจังหวัดหรือข้ามประเทศ หากแบตเตอรี่ของโทรศัพท์มือถือที่ชาร์จมาเต็มเหลือเปอร์เซ็นต์น้อยลงหรือแบตหมดไประหว่างใช้งาน พาวเวอร์แบงก์จะกลายเป็นอุปกรณ์ที่มีประโยชน์อย่างมหาศาลในสถานการณ์ฉุกเฉินเช่นนี้ เอาไว้ใช้ชาร์จไฟให้กับโทรศัพท์มือถือของตัวเอง ซึ่งถ้าโทรศัพท์มือถือคืออวัยวะที่ 33 ของคนเราในยุคสมัยปัจจุบัน พาวเวอร์แบงก์ก็อาจเรียกได้ว่าเป็นอวัยวะที่ 33.5 เคียงคู่มากับโทรศัพท์มือถือก็ได้
อย่างไรก็ตาม ไม่นานมานี้ ดูเหมือนว่าพาวเวอร์แบงก์จะกลายเป็นวัตถุเฝ้าระวังสำหรับการเดินทางโดยเครื่องบินเสียแล้ว เนื่องจากก่อนหน้านี้ มีข่าวออกมาว่าเกิดเหตุการณ์พาวเวอร์แบงก์ระเบิดและไฟลุกไหม้ในห้องโดยสารในระหว่างที่กำลังเดินทาง จนเป็นเหตุให้ในเวลาต่อมา เริ่มมีสายการบินต่าง ๆ ประกาศกฎเพิ่มเติมนอกเหนือจากเงื่อนไขเรื่องความจุไฟฟ้า ห้ามพกพาในกระเป๋าใบใหญ่ที่โหลดใต้เครื่อง (ให้ถือขึ้นเครื่องพร้อมผู้โดยสารเท่านั้น) และมีการคัดกรองอุปกรณ์ที่ไม่ได้มาตรฐาน คือ ไม่อนุญาตให้ผู้โดยสารใช้งานพาวเวอร์แบงก์บนเครื่องบินตลอดระยะเวลาการเดินทาง แต่สามารถนำขึ้นเครื่องได้ตามเงื่อนไขเดิม โดยพกติดตัวตลอดเวลา และห้ามเก็บบนช่องเก็บของเหนือศีรษะ
“พกติดตัวตลอดเวลาแต่ห้ามใช้” คือเงื่อนล่าสุดเกี่ยวกับพาวเวอร์แบงก์ที่สายการบินหลาย ๆ แห่งประกาศใช้ ซึ่ง “การบินไทย” เป็นสายการบินล่าสุดที่ประกาศกฎนี้ออกมา จะมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 15 มีนาคม 2025 เป็นต้นไป นั่นทำให้มีใครหลายคนออกมาเคลื่อนไหวกับกฎใหม่นี้ ทั้งที่ความเป็นจริง การบินไทยไม่ใช่สายการบินเดียวที่มีข้อห้ามแบบนี้ สายการบินต่างชาติหลายสายการบินก็ประกาศใช้กฎนี้นำไปแล้วเรียบร้อยด้วย และที่สำคัญที่สุด มันเป็นกฎที่ออกมาด้วยเหตุผลเรื่องความปลอดภัยเป็นสำคัญ เป็นการป้องกันเบื้องต้นไม่ให้เกิดเหตุการณ์ซ้ำรอย ที่อาจกลายเป็นโศกนาฏกรรมใหญ่
ทำไมต้อง “ห้ามใช้” พาวเวอร์แบงก์ บนเครื่องบิน
พาวเวอร์แบงก์ (Power Bank) หรือแบตเตอรี่สำรอง มีแบตเตอรี่ลิเธียมไอออน ซึ่งมีความเสี่ยงต่อการเกิดความร้อนสูง (Thermal Runaway) และอาจระเบิดหรือลุกไหม้ได้จากความร้อนที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว หากเกิดความเสียหาย การใช้งานผิดวิธี รวมถึงการใช้งานพาวเวอร์แบงก์ที่ไม่ได้มาตรฐานที่วางขายอยู่ทั่วไปตามท้องตลาด ก็มีโอกาสที่จะเสียหายหรือเกิดระเบิดได้เมื่อมีความร้อนสูง นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยอีกหลายข้อที่ทำให้การใช้งานพาวเวอร์แบงก์ในระหว่างการบิน มีความเสี่ยงที่จะเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้น
- การเปลี่ยนแปลงของความกดอากาศ ด้วยอุณหภูมิและความดันอากาศบนเครื่องบินที่กำลังบินอยู่นั้นแตกต่างจากอุณหภูมิและความดันอากาศที่ภาคพื้นดิน จึงอาจกระตุ้นให้แบตเตอรี่เกิดปฏิกิริยาความร้อนขึ้นได้ และอาจเกิดระเบิดขึ้นในที่สุด
- ความเสี่ยงจากการชาร์จไฟที่ไม่เสถียร หากมีการใช้ปลั๊กไฟบนเครื่องบินชาร์จพาวเวอร์แบงก์ที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือพาวเวอร์แบงก์ที่อยู่ในสภาพไม่สมบูรณ์ ชำรุดเสียหาย อาจเกิดไฟฟ้าลัดวงจร เกิดความร้อนสูง และนำมาซึ่งตัวแบตเตอรี่เสียหาย จนอาจเกิดการระเบิดหรือลุกไหม้ขึ้นได้
- การเก็บรักษาที่ไม่เหมาะสม แม้ว่าทางสายการบินทุกสายการบินจะมีกฎที่ห้ามนำพาวเวอร์แบงก์ใส่รวมกับสัมภาระที่โหลดใต้ท้องเครื่อง เนื่องจากถ้าเกิดปัญหาขึ้น อย่างการกระแทกหรือเกิดความร้อนสูงใต้ท้องเครื่องแล้ว เจ้าหน้าที่จะไม่สามารถเข้าถึงเพื่อจัดการปัญหาได้ แต่การที่ผู้โดยสารนำพาวเวอร์แบงก์เข้ามาที่ห้องโดยสารก็อาจจะมีการเก็บรักษาที่ผิดวิธีได้เช่นกัน เช่น การนำใส่มาในกระเป๋าถือขึ้นเครื่องที่อัดแน่นไปด้วยสัมภาระ ได้รับแรงกระแทก ตัวพาวเวอร์แบงก์ที่ถูกกดทับ อาจเกิดการลัดวงจรภายในจนเกิดความเสียหายและเกิดไฟไหม้ขึ้นได้
- พาวเวอร์แบงก์ที่อยู่ในสภาพไม่พร้อมใช้งาน อาจเป็นพาวเวอร์แบงก์ที่ไม่ได้มาตรฐาน หาซื้อง่าย ราคาถูกมาก ๆ หรือพาวเวอร์แบงก์ที่อยู่ในสภาพชำรุด หากถูกนำมาใช้บนเครื่องบินที่มีความดันอากาศแตกต่างจากภาคพื้นดิน ยิ่งมีความเสี่ยงที่จะมีความเสียหายเกิดขึ้นได้ อาจมีการรั่วไหลของสารเคมี ไฟฟ้าลัดวงจร ความเสียหายที่เกิดขึ้นอาจทำให้มีการระเบิด มีไฟลุกไหม้ในห้องโดยสาร ซึ่งก็จะเป็นอันตรายต่อผู้โดยสารทุกคนบนเครื่อง
- ห้องโดยสาร (บนเครื่องบิน) เป็นพื้นที่ปิด แม้ว่าเจ้าหน้าที่ทุกคนที่ให้บริการบนเครื่องบินจะถูกอบรมมาให้สามารถรับมือกับเหตุการณ์ไฟลุกบนเครื่องบิน แต่บนเครื่องบินนั้นเป็นพื้นที่ปิด ทรัพยากรในการจัดการกับเหตุเพลิงไหม้มีจำกัด อีกทั้งยังเป็นพื้นที่ที่กำลังเคลื่อนที่อยู่บนอากาศ ไม่มีทางหนีทีไล่ที่ไหนเลย ยิ่งถ้าสถานการณ์ที่เกิดขึ้นมันลุกลามเกินควบคุม ก็จะเป็นอันตรายอย่างมาก
ดังนั้น เราจึงควรให้ความร่วมมือกับกฎเหล่านี้อย่างเต็มที่ เพื่อสวัสดิภาพของตัวเราเอง หากกลัวว่าแบตโทรศัพท์มือถือจะหมดในระหว่างเดินทาง ควรชาร์จมาให้เต็มที่ก่อนที่จะขึ้นเครื่องบิน และอันที่จริง เมื่ออยู่บนเครื่องบิน ก็ไม่ใช่เรื่องจำเป็นที่จะต้องใช้งานโทรศัพท์มือถือตลอดเวลาจนแบตหมด หลายสายการบินอาจไม่ได้ห้ามเรื่องการใช้โทรศัพท์บนเครื่องบินแล้วก็จริง แต่เพื่อความปลอดภัยสูงสุด ไม่ใช้โทรศัพท์มือถือบนเครื่องบินโดยไม่มีเหตุอันควรจะดีที่สุด
