แอปฯ ที่ไม่น่าไว้วางใจในมือถือ อาจก่อให้เกิดความเสียหายอย่างไรบ้าง

ทุกวันนี้โทรศัพท์มือถือแบบสมาร์ตโฟนคืออุปกรณ์ชิ้นหนึ่งที่จำเป็นมากในชีวิตประจำวันของใครหลายคน เป็นทั้งโทรศัพท์ เป็นกระเป๋าสตางค์ เป็นอัลบั้มรูป เป็นคอมพิวเตอร์ฉบับพกพาได้ในกระเป๋ากางเกงเพื่อทำงาน เป็นเครื่องเล่นเพลง และเป็นอะไรอีกมากมายหลายอย่าง การใช้งานในแบบต่าง ๆ ส่วนใหญ่จะขึ้นอยู่กับ “แอปพลิเคชัน” ที่เราดาวน์โหลดมาติดตั้งไว้ที่เครื่อง ให้สามารถใช้อำนวยความสะดวกในสิ่งที่เราต้องการได้บนโทรศัพท์เคลื่อนที่ แต่แอปพลิเคชันที่ดูแสนจะธรรมดา แท้จริงอาจซ่อนภัยอันตรายเอาไว้มากมาย โดยเฉพาะแอปฯ ไม่น่าไว้วางใจ ที่เราเป็นคนดาวน์โหลดมาติดตั้งกันเอง หรือถูกติดตั้งมากับตัวเครื่องตั้งแต่ออกมาจากโรงงาน

1. ขโมยข้อมูลส่วนตัว

เมื่อเราทำการติดตั้งแอปพลิเคชันลงบนโทรศัพท์มือถือ ก่อนที่จะใช้งานแอปฯ นั้น ๆ ได้ ส่วนใหญ่แล้วเราต้อง login เข้าสู่ระบบ ต้องกดอนุญาตให้ความยินยอมอะไรหลาย ๆ อย่าง รวมถึงต้องให้ข้อมูลส่วนตัวบางอย่าง เพราะฉะนั้น หากเราดาวน์โหลดแอปฯ ที่ไม่น่าไว้วางใจลงโทรศัพท์ แอปฯ ที่อาจถูกออกแบบมาเพื่อให้ขโมยข้อมูลส่วนตัวผู้ใช้งาน เช่น ชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน เลขบัตรเครดิต หรือแม้แต่รูปถ่าย แอปฯ อาจจะเก็บข้อมูลสำคัญเหล่านั้นนำไปใช้ในทางที่ผิดโดยไม่ได้รับอนุญาต หรือนำไปใช้ผิดวัตถุประสงค์โดยที่เราไม่ได้ตั้งใจอนุญาตให้ทำเช่นนั้นก็เป็นได้

2. ติดตั้งมัลแวร์และไวรัสโดยไม่รู้ตัว

แอปพลิเคชันที่ไม่น่าไว้วางใจบางตัว อาจจงใจติดตั้งมัลแวร์หรือไวรัสมาพร้อมกับแอปฯ เพื่อให้ทำงานบางอย่างเมื่อถูกดาวน์โหลดมาใช้งานในอุปกรณ์ของผู้ใช้งาน ซึ่งมัลแวร์และไวรัสเหล่านั้นจะสามารถเข้าควบคุมอุปกรณ์ หรืออาจเข้ามาทำลายข้อมูลสำคัญภายในเครื่อง หรือแม้แต่ทำลายระบบปฏิบัติการของโทรศัพท์ได้ ผลที่เกิดขึ้นก็คือ อาจทำให้โทรศัพท์ทำงานช้าลง หรือไม่สามารถใช้งานได้ตามปกติ

3. ละเมิดความเป็นส่วนตัว

เนื่องจากการเข้าใช้งานแอปพลิเคชันทุกแอปฯ เราต้องให้ความยินยอมสิทธิ์การเข้าถึงข้อมูลในส่วนต่าง ๆ ของอุปกรณ์ด้วย เช่น กล้อง ไมโครโฟน รายชื่อผู้ติดต่อ ข้อมูลการชำระะเงิน หรือสถานที่ของผู้ใช้งาน หากเป็นแอปฯ ที่ไม่น่าไว้วางใจ เมื่อเข้าถึงข้อมูลในส่วนเหล่านี้ได้ ส่วนใหญ่จะไม่จบอยู่ที่การใช้งานทั่วไป แต่อาจพยายามละเมิดความเป็นส่วนตัวโดยที่เราไม่รู้ตัว เก็บและขโมยเอาข้อมูลส่วนตัวเหล่านั้นไปใช้ในทางมิชอบ โดยที่ไม่ได้แจ้งวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน

4. การปรากฏของโฆษณาที่ไม่พึงประสงค์

แอปพลิเคชันที่ไม่น่าไว้วางใจอาจแอบฝังโฆษณามาพร้อมกับแอปฯ เมื่อเราดาวน์โหลดมาใช้งาน กดอนุญาตให้ความยินยอมสิทธิ์การเข้าถึงต่าง ๆ ก็จะแอบฝังโฆษณาเหล่านั้นไว้ในอุปกรณ์อย่างล่วงล้ำ เช่น การแสดงโฆษณาในลักษณะแบบ popup อย่างต่อเนื่องจนรบกวนการใช้งาน สร้างความรำคาญ หรือแม้แต่การแฝงโฆษณาที่หลอกลวงให้เราคลิกลิงก์ที่เป็นอันตรายก็ได้เช่นกัน

5. การทำงานผิดปกติของอุปกรณ์

สืบเนื่องมาจากการดาวน์โหลดแอปพลิเคชันที่ฝังมัลแวร์หรือไวรัสมาใช้งาน เมื่อเรากดติดตั้ง กดยินยอมสิทธิ์การเข้าถึงต่าง ๆ ไปหมดแล้ว ก็เท่ากับว่าเราได้กดรันโปรแกรมบางอย่างให้ทำงานโดยที่เราไม่รู้ตัว ส่งผลให้อุปกรณ์ทำงานผิดปกติ เนื่องจากมีการทำงานเบื้องหลังอยู่ตลอดเวลา ทำให้แบตเตอรี่หมดเร็ว อุปกรณ์ร้อนจัด หรือเครื่องค้าง เครื่องติด ๆ ดับ ๆ โดยไม่ทราบสาเหตุ

6. การสูญเสียเงินโดยไม่รู้ตัว

แอปพลิเคชันที่ไม่น่าไว้วางใจที่มีระบบสมัครสมาชิกหรือมีการซื้อภายในแอปฯ อาจขอให้เรากรอกหมายเลขบัตรเครดิตหรือให้ผูกกับบัญชีธนาคารไว้เวลาที่ทำธุรกรรม แต่วันดีคืนดีแอปฯ อาจทำการหักเงินออกไปจากบัตรเครดิตหรือหักเงินจากบัญชีของผู้ใช้อย่างไม่โปร่งใส โดยที่ผู้ใช้ยังไม่ได้ทำการซื้อของใด ๆ อาจมีการนำข้อมูลส่วนตัวที่เราให้ไว้กับแอปฯ ไปใช้งานผิดวัตถุประสงค์ อาจเป็นแอปฯ ที่นำเราเข้าไปสู่ลิงก์หลอกลวงอื่น ๆ หรืออาจทำการโทรออกหมายเลขพรีเมียมโดยไม่ได้รับอนุญาต จนทำให้เราเสียค่าใช้จ่ายโดยไม่จำเป็น

7. การถูกติดตามและถูกควบคุมในระยะไกล

แอปพลิเคชันหลาย ๆ ตัวที่เราดาวน์โหลดมาใช้แล้วนั้น หากเป็นแอปฯ ที่ไม่น่าไว้วางใจ ก็มักจะมีภัยแฝงมาด้วย เราอาจไม่ได้สนใจสังเกตความผิดปกติของอุปกรณ์ ซึ่งเป็นสัญญาณว่ามีโปรแกรมบางอย่างกำลังทำงานอยู่เบื้องหลัง โปรแกรมเหล่านั้นอาจเป็นโปรแกรมติดตามตัว โปรแกรมติดตามพฤติกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตเพื่อนำไปขายให้กับบุคคลที่สาม หรือโปรแกรมที่ช่วยให้แฮกเกอร์สามารถควบคุมอุปกรณ์ของเราในระยะไกลได้ ซึ่งจะทำให้เราสูญเสียการควบคุมอุปกรณ์ของตัวเอง

วิธีป้องกันตนเองให้ปลอดภัยจากแอปฯ ที่ไม่น่าไว้วางใจ

เพราะแอปพลิเคชันต่าง ๆ เป็นของคู่กับสมาร์ตโฟน ที่เราจำเป็นต้องดาวน์โหลดมาใช้งาน แต่การจะดาวน์โหลดแอปฯ อะไรลงมาไว้ที่อุปกรณ์ส่วนตัวของเรา ที่มีข้อมูลส่วนตัวของเราอยู่เกือบครบทุกอย่าง จำเป็นต้องพิถีพิถันในการเลือกแอปฯ ที่มีความปลอดภัย และดาวน์โหลดจากแหล่งที่เชื่อถือได้เท่านั้น นี่เป็นวิธีง่าย ๆ ในการกรองแอปพลิเคชันที่ไม่น่าไว้วางใจหรืออาจไม่ปลอดภัยต่ออุปกรณ์ของเรารวมถึงไม่ปลอดภัยต่อตัวเราเอง

1. ดาวน์โหลดแอปพลิเคชันต่าง ๆ จากแหล่งที่เชื่อถือได้เท่านั้น เช่น Google Play Store หรือ App Store หลีกเลี่ยงการดาวน์โหลดแอปฯ แปลก ๆ ที่ไม่รู้จักจากแหล่งดาวน์โหลดที่ไม่รู้จัก

2. อ่านรีวิวและการให้คะแนนของแอปฯ ก่อนดาวน์โหลด ก่อนติดตั้งแอปฯ ใหม่ลงเครื่อง ควรจะลองอ่านรีวิวและดูคะแนนของแอปฯ ที่มีผู้ใช้งานคนอื่นเคยรีวิวไว้ก่อน จะพอให้ทราบได้ว่าแอปฯ นั้นมีความน่าเชื่อถือมากน้อยเพียงใด หรือมีใครเคยมีปัญหาหรือได้รับความเสียหายอย่างไรบ้างจากแอปฯ นั้น ๆ

3. ตรวจสอบสิทธิ์การเข้าถึงของแอปฯ และหลีกเลี่ยงการให้สิทธิ์ที่ไม่จำเป็น ก่อนที่จะติดตั้งแอปฯ หรือก่อนที่จะกดยินยอมให้สิทธิ์การเข้าถึงส่วนต่าง ๆ ของอุปกรณ์ ควรตรวจสอบสิทธิ์การเข้าถึงที่แอปฯ ดังกล่าวร้องขออย่างถี่ถ้วน ว่าการที่เราจะใช้ฟังก์ชันหรือฟีเจอร์นั้น ๆ จำเป็นต้องให้สิทธิ์การเข้าถึงข้อมูลส่วนไหนบ้าง ให้ความยินยอมเฉพาะส่วนที่จำเป็นเท่านั้น ส่วนที่ไม่จำเป็น ก็อาจไม่จำเป็นต้องกดยินยอมเช่นกัน หรือแอปฯ ไหนที่ร้องขอการเข้าถึงที่ไม่สมเหตุสมผลกับฟังก์ชันการใช้งาน เช่น ขอเข้าถึงสถานที่ตั้งทั้งที่ไม่ใช่แอปฯ ที่เกี่ยวกับแผนที่หรือการเดินทาง หรือขอเข้าถึงข้อมูลส่วนตัวอื่น ๆ ที่เกินความจำเป็นของแอปฯ ควรเพิ่มความระมัดระวัง

4. อัปเดตระบบปฏิบัติการและแอปฯ ให้เป็นเวอร์ชันล่าสุดอยู่เสมอ การหมั่นอัปเดตระบบปฏิบัติการของโทรศัพท์มือถือและอัปเดตแอปพลิเคชันต่าง ๆ ให้เป็นเวอร์ชันล่าสุดเสมอ จะช่วยแก้ไขช่องโหว่ด้านความปลอดภัยให้รัดกุมขึ้น เพื่อป้องกันสิ่งที่อาจเกิดขึ้นจากข้อบกพร่องของเวอร์ชันก่อนหน้า

5. ใช้แอปฯ /โปรแกรมป้องกันไวรัส โปรแกรมป้องกันไวรัส (ที่น่าเชื่อถือ) จะช่วยสแกนหาและกำจัดมัลแวร์ที่อาจซ่อนอยู่ในอุปกรณ์ของเรา เป็นการช่วยตรวจสอบความปลอดภัยอีกชั้นหนึ่ง

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ต้องตระหนักมากที่สุดก็คือ การป้องกันที่ดีที่สุดคือการหลีกเลี่ยงการดาวน์โหลดแอปฯ แปลกปลอมที่ดูไม่น่าไว้วางใจลงมาติดตั้งในโทรศัพท์ของเรา หากสงสัยว่าโทรศัพท์ของคุณมีการติดตั้งแอปฯ แปลกปลอมที่เป็นอันตรายหรือไม่ ให้ทำการสแกนหาไวรัสทันที จากนั้นเพิกถอนสิทธิ์การเข้าถึงทั้งหมด ถอนการติดตั้ง หรือลบแอปฯ ที่ไม่รู้จักออกจากโทรศัพท์ของคุณทันที เพิ่มความระมัดระวังและตรวจสอบแอปฯ ที่จะดาวฯ์โหลดมาติดตั้งในอุปกรณ์ให้ดี เพียงเท่านี้ก็จะช่วยลดความเสี่ยงและปกป้องเราจากแอปพลิเคชันที่ไม่น่าไว้ใจได้ในระดับหนึ่ง