จากรายงานความสุขโลก ปี 2566 (World Happiness Report 2023) ประเทศไทย มีดัชนีความสุขเพิ่มขึ้น ในลำดับที่ 60 ของโลก ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ระดับความสุขเปลี่ยนแปลง คือ ความเอื้ออาทรต่อกันในสังคม (Generosity) โดย นพ.พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า ความสุขเป็นเรื่องของความรู้สึก อารมณ์ ความเข้าใจ
ซึ่งความยั่งยืนของความสุขไม่ใช่มาจากวัตถุหรือสิ่งของ เพราะไม่เช่นนั้นต้องมีการแสวงหาสิ่งของต่อไปเรื่อย ๆ แต่ความสุขที่คงอยู่ได้นาน เกิดการพัฒนาจิต สติปัญญา ภาคภูมิใจ ทั้งนี้ ระหว่างเส้นทางของชีวิตอาจมีความทุกข์ ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงอะไรบางอย่างได้ แต่หากเปลี่ยนวิธีคิดมุมมอง อย่างเข้าใจก็ช่วยให้ผ่านวิกฤติไปได้
ความสุขตามกลไกของร่างกายเกิดจากการหลั่งสารสื่อความสุขออกมา แต่รูปแบบของสารมีความแตกต่างกัน ทั้งความสุข และความยั่งยืนของความสุข โดยพบว่าความสุขส่วนรวมที่เกิดขึ้นจากการได้ช่วยเหลือผู้อื่น หรือทำประโยชน์ให้แก่คนในครอบครัว ชุมชน สังคม ให้ระดับความสุขที่ยาวนานกว่าความสุขส่วนตัวที่เกิดเพียงชั่วครู่
“ความสุขส่วนตัว สมองจะหลั่งสารโดปามีน (dopamine) เป็นสารที่โหยหาความสุข ดึงเข้าหาตัวเอง อยากได้ อยากมี ทั้งความสุข อิจฉา เป็นสารที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ทำให้คนเกิดการพัฒนาศักยภาพ และอยากประสบความสำเร็จ ขณะที่ความสุขส่วนรวมเกิดจาก ฮอร์โมนออกซิโตซิน (Oxytocin) ที่มักการหลั่งในแม่ที่ให้นมบุตร เป็นลักษณะของฮอร์โมนที่หลั่งออกมาเพื่อความเอื้ออาทร ความผูกพัน การได้ช่วยเหลือผู้อื่น ในสังคมที่เหลื่อมล้ำในปัจจุบัน มีทั้งการแก่งแย่ง การเกิดความสุขส่วนรวมในลักษณะเช่นนี้ เรียกว่า เป็นความสุขที่สร้างโลก และช่วยให้เกิดความอยู่รอดในสังคมได้”
ทั้งนี้การสร้างความสุขในชีวิต เป็นเรื่องที่มีความหลากหลายและส่วนตัวแต่ละคนอาจมีวิธีและทางเลือกที่แตกต่างกันในการทำให้ชีวิตเต็มไปด้วยความสุข อย่างไรก็ตาม มีหลายองค์ประกอบที่สามารถช่วยเสริมสร้างความสุขในชีวิตได้ ดังนี้
- การเรียนรู้และการพัฒนาตนเอง: การเรียนรู้ใหม่ ๆ และการพัฒนาทักษะต่าง ๆ ช่วยเติมเต็มความสุขในชีวิต เนื่องจากมันเป็นการท้าทายตนเองและเพิ่มความมั่นใจ
- ความสัมพันธ์ที่ดี: การมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง เช่น ครอบครัว เพื่อน หรือคู่สมรส มีบทบาทสำคัญในการสร้างความสุขในชีวิต
- การให้ความสำคัญและความสงบในจิตใจ: การฝึกให้สติและการทำสมาธิช่วยให้มีสมดุลในชีวิต และช่วยลดความเครียด
- การออกกำลังกายและการดูแลสุขภาพ: การออกกำลังกายเป็นส่วนสำคัญของการรักษาสุขภาพที่ดี และสามารถช่วยเพิ่มความสุขในชีวิตได้
- การใช้เวลาในกิจกรรมที่ทำให้รู้สึกสนุกและเพลิดเพลิน: การทำสิ่งที่ชอบ หรือกิจกรรมที่เรารู้สึกเต็มไปด้วยความสนุก ช่วยเสริมสร้างความสุขในชีวิต
- การตั้งเป้าหมายและการพัฒนาตนเอง: การมีเป้าหมายในชีวิตและพัฒนาตนเองเป็นกุญแจสำคัญในการรู้สึกมีความสุขและความสำเร็จ
- การให้ความช่วยเหลือแก่ผู้อื่น: การช่วยเหลือผู้อื่นให้เกิดความสุขแก่ตนเองและผู้อื่นได้ เช่น การอาสาสมัครหรือการช่วยเหลือคนที่ต้องการ
- การเชื่อมั่นและการมีจริยธรรม: การมีความเชื่อมั่นและการมีศิลปะชีวิตช่วยให้มีความสุขและความมั่นคงในชีวิต
การสร้างความสุขในชีวิตไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีความสุขตลอดเวลา แต่เป็นการเรียนรู้ในการรับมือกับความท้าทายและความไม่สมดุลในชีวิตโดยมีแนวทางและกลยุทธ์ในการเสริมสร้างความสุขให้มากที่สุดในแต่ละวัน
ข้อมูลบางส่วนจาก สสส.
